Lífsferilsgreining – LCA

Lífsferilsgreining (e. Life Cycle Assessment, LCA) er einnig kölluð lífsferilsmat eða vistferilsgreining. Lífsferilsgreiningar eru framkvæmdar eftir staðlaðri aðferðafræði til að meta heildstæð umhverfisáhrif vöru eða þjónustu (staðbundin og hnattræn) yfir allan líftímann. Lífsferill er ferill vöru eða þjónustu frá vöggu til grafar, svo sem hönnun, hráefnaval, framleiðsla, dreifing, notkun, endurnýting og förgun. Þær veita möguleika á að skoða mögulegar lausnir til að draga úr kolefnisspori; hægt er að benda á þá þætti á lífsferli vöru, byggingar eða þjónustu sem valda mestum áhrifum á umhverfið og þar af leiðandi ráðast í aðgerðir til þess að minnka þau áhrif.

Lífsferilsgreiningar á byggingum hluti af byggingarreglugerð
Frá og með 1. september 2025 verður gerð krafa um gerð lífsferilsgreininga fyrir öll ný byggingarleyfisskyld mannvirki í umfangsflokkum 2 og 3, sbr. 1.3.2. gr. í byggingarreglugerð. Aðlögunartímabil hófst í mars 2024 og hefur HMS opnað skilagátt LCAog gefið út leiðbeiningar um gerð þeirra.

Af hverju ætti að framkvæma lífsferilsgreiningu?

• Til að besta efnaval, efnanýtingu o.s.frv. til þess að finna hagkvæmustu og um leið umhverfisvænustu lausnina fyrir hvert verkefni.
• Það er samfélagslega ábyrgt að lágmarka kolefnisspor vöru.
• Framkvæmd lífsferilsgreininga mannvirkja gefur stig í umhverfisvottunum.

Til þess að lágmarka kolefnislosun bygginga er gagnlegt að framkvæma lífsferilsgreiningu á hönnunarstigi. Þannig má kortleggja kolefnislosun við hönnun, uppbyggingu, afnot, viðhald og niðurrif byggingar og greina hvar er hægt að grípa inn í með bættri hönnun eða aðgerðum á byggingarstað.

Setja má skýr markmið strax í upphafi hönnunarferils til að lágmarka innbyggt kolefnisspor og kolefnislosun vegna rekstrar. Innbyggt kolefnisspor á við bygginguna sjálfa, öflun hráefna, framleiðslu, flutning, byggingartíma, niðurrif, förgun úrgangs og endurvinnslu. Kolefnislosun á rekstrartíma er losun á líftíma byggingar, t.d. losun vegna loftræsingar, rafmagnsnotkunar og viðhalds.

Líftímakostnaðargreining (e. Life Cycle Cost, LCC) er oft framkvæmd samhliða gerð lífsferilsgreiningar.

Dæmi um verkefni þar sem VSÓ hefur unnið lífsferilsgreiningar: